MỘT MẢNH GHÉP PHÙ HỢP
Chuyến tàu SE6 đang lăn bánh trong
đêm mưa, chậm dần rồi ngừng lại. Đến ga Quảng Ngãi rồi! Điện thoại tôi rung
nhẹ, báo có tin nhắn. Nhìn đồng hồ, đã 23g20! Tôi trở mình, bấm máy đọc mấy
dòng ngắn ngủi của cậu Bình phó đoàn, đang nằm trong khoang bên cạnh: Theo kế hoạch, 7g15 sáng mai tàu đến Huế. Buổi chiều mới
đăng ký các đoàn dự Hội Trường. Buổi sáng Cô đi đâu không, để em mượn xe? Tôi
im lặng, tắt hẳn nguồn điện thoại cho tĩnh tâm. Lần này về dự ngày Hội thành
lập Trường, với cương vị Trưởng đoàn của cơ quan, dù được tiêu chuẩn đi máy
bay, nhanh chóng và tiện lợi hơn, tôi vẫn muốn đi cùng các thành viên khác trên
chuyến tàu quen thuộc năm nào, vừa để hòa đồng với tập thể, vừa để tìm lại kỷ
niệm một thời đi học…
Trong khoang giường nằm êm ấm, đã
mấy tiếng đồng hồ rồi mà tôi vẫn không dỗ được giấc ngủ như thói quen thời sinh
viên: hồi đó, cuối tuần về thăm nhà, tôi
thường tranh thủ ngủ, thậm chí ngủ ngồi trên chuyến tàu về Huế, kịp buổi học
đầu tuần sáng hôm sau. Giáo vụ Trường Đại học Y Dược quy định điểm danh rất
chặt chẽ, nên để lách luật, lớp chúng tôi đã thống nhất điểm danh
buổi sáng vào tiết thứ nhì, cho những học viên hay về thăm nhà tranh thủ (như
tôi) đến ga Huế vào chuyến tàu sớm, kịp thuê xe ôm chạy thẳng đến Trường để hô:
có!
Quy định này ít nhiều gây căng thẳng cho sinh viên, nhưng cũng rèn cho chúng
tôi ý thức khép mình vào kỷ luật, trước hết là nội quy về giờ giấc…
Khó ngủ thật! Tôi bồi hồi nhớ lại
thời gian đi học, bốn năm trời thoảng qua như một giấc mơ.
*
* *
So
với các bạn cùng lớp, tôi tương đối cứng tuổi hơn: tốt nghiệp dược sĩ trung
học, tôi lập gia đình, lo cho các con ăn học lớn khôn mất hơn chục năm; sau đó,
theo nhu cầu phát triển đào tạo, trường trung cấp (lúc đó, tôi đang là trợ
giảng) yêu cầu tôi học tiếp lấy bằng đại học, dù tuổi tôi đã hơn 40! Thời gian
đầu đi học, nhìn tôi thao tác thành thạo trong các buổi thực hành (ở trường
trung cấp, tôi hướng dẫn thực hành Hóa Dược), biết tuổi của tôi, một số bạn
trong lớp gọi tôi bằng cô thay vì chị, làm tôi đâm ngượng vì người nghe cứ tưởng
tôi là cô giáo! Yếu tố cuối cùng để tôi chính thức đề nghị các bạn bỏ hẳn danh
xưng cô là sự xuất hiện của Người Đó, với cương vị thầy giáo của lớp…
Các
học phần do Người Đó đảm nhiệm là môn khoa học cơ bản, mà chúng tôi
thường xem như những môn phụ, hỗ trợ cho chuyên ngành của mình. Tuy nhiên, qua
mấy khóa trước, biết Người Đó nổi tiếng là dũng
sĩ diệt sinh viên, nên hôm nào có tiết của Người Đó, chúng
tôi cũng lo chuẩn bị bài cẩn thận, nếu phải chào cờ trước mấy chục sinh
viên thì ê cả mặt! Người Đó có quy định riêng về thứ tự gọi lên bảng làm bài
tập, không theo danh sách hay vị trí ngồi trong lớp, mà theo chỉ định của người
vừa hoàn thành nhiệm vụ làm bài trên bảng… Quy định này buộc mỗi sinh viên phải
luôn chuẩn bị kiến thức vì có thể bị gọi bất ngờ, nhưng cũng vướng phải tình
huống mà chính Người Đó đã nhận xét: bạn có thể chỉ định người mình tin
tưởng về kiến thức, hoặc người mình đang căm thù!… Để tránh trường hợp sau,
quy định được bổ sung: nếu giới thiệu người
không làm được bài, thì chính mình phải làm thay! Trong buổi liên
hoan chấm dứt các môn khoa học cơ bản, Người Đó tâm sự: mục đích chính của quy định này là để sinh viên thường
xuyên trau dồi kiến thức, chứ ai muốn hành hạ sinh viên?
Tôi
còn nhớ, với cương vị lớp phó học tập, khi thắc mắc về vài chi tiết khác biệt
của bài giảng hiện tại so với bài giảng cách đây nhiều năm của Người Đó, tôi
được giải thích: tôi thường đọc lại các
bài giảng của mình, cố phát hiện ra những khiếm khuyết để hoàn chỉnh nội dung
truyền đạt cho sinh viên; năm học sau, nếu tìm đọc bài giảng môn này, có lẽ em
sẽ phát hiện điều khác biệt nữa… Tôi nhận thấy, khi ôn môn Cơ Bản để thi
tuyển vào Cao học, các thí sinh thường tham khảo bài giảng của Người Đó… Có
lần, Người Đó chấm bài kiểm tra, cho tôi 7 điểm, trong khi người chép bài tôi
được 7.5 điểm, với lý do: với lỗi
ngớ ngẩn này, lớp phó học tập đáng bị trừ điểm nhiều hơn người khác!
Tuy
nhiên, kỷ niệm đáng nhớ nhất của tôi và Người Đó lại vào dịp cuối học kỳ, chuẩn
bị nghỉ Tết. Qua các sinh viên là cán bộ đi học của Trường, biết được quy định
về chi tiêu nội bộ, chúng tôi phỏng đoán được thu nhập của các giáo viên, căn
cứ theo chỉ số lương, chỉ số phụ cấp và định mức vượt giảng cả năm: chúng tôi
thật sự xúc động khi thấy nhiều thầy cô vẫn tận tâm giảng dạy, dù mức
thu nhập hàng tháng không cao hơn - nói một cách
lịch sự - mức thu nhập của dược sĩ trung cấp chúng tôi. Ban Cán sự
Lớp thống nhất trích quỹ lớp chuẩn bị chu đáo quà Tết cho tất cả các thầy cô
đang giảng dạy cho lớp: trong mỗi túi quà, ngoài một ít trà bánh, mứt kẹo và
chai rượu, chúng tôi còn kèm theo phong bì một
chai (tiếng lóng chỉ một triệu
đồng), khoản này nếu tính chia ra cho đầu học viên trong lớp cũng chẳng là bao…
Do nhà Người Đó ở xa nhất so với các thầy cô khác, Ban Cán sự chúng tôi đến
thăm chúc Tết nhà Người Đó cuối cùng, ngày 22 Tết (tôi
nhớ rõ, tháng chạp năm đó là tháng thiếu), để sớm mai chúng tôi lên
tàu về quê. Ban đầu gặp mặt chỉ khoảng 10 phút để thực hiện thăm hỏi xã giao
theo thủ tục rồi gởi quà, rồi khi về gần đến chỗ trọ, tôi nhận điện thoại Người
Đó yêu cầu tất cả quay trở lại để làm việc, hoặc sáng mai lên Phòng Hiệu
trưởng, nhận lại quà Tết tôi gởi trả lại…
Trong
gần nửa giờ đồng hồ, trả lời lý lẽ có vẻ thuyết phục của Lớp Trưởng và Bí Thư: tất cả các thầy cô đều đã nhận quà Tết như nhau, Người
Đó chỉ nêu câu hỏi: hơn 30 lớp học trong trường,
liệu tất cả có gởi quà cho các thầy cô như thế không? Có nhiều sinh viên trong
trường phải thuê phòng trọ ở chung, bốn năm người ngủ một giường, các anh chị
biết không? Cuối cùng, trước lời nhận lỗi và năn nỉ của Ban Cán sự -
hình như có cả những giọt nước mắt của tôi,
Người Đó đồng ý nhận trà bánh, mứt kẹo, còn chai rượu thì buộc các sinh viên
chiều mồng 7 Tết đến nhà Người Đó liên hoan đầu năm, riêng phong bì dứt khoát
buộc chúng tôi phải cầm về. Nghe kể lại, trong buổi gặp mặt đầu năm vào chiều
mồng 7, sau khi cùng mấy nam sinh viên lớp chúng tôi quất đổ chai Johnny Walker
Red label quà tặng và thêm già nửa chai Black label còn trong nhà, Người Đó ví
von: trước chủ nghĩa phong bì, tập thể giáo viên
có 10% chống đối, có 10% ủng hộ, và 80% phiếu trắng - có cũng được mà không có
cũng được; tôi thuộc 10% đầu tiên, muốn lôi kéo 80% cuối cùng theo mình… Tôi
tin rằng, không chỉ riêng mình, mà còn nhiều học viên khác đã dành sự kính mến
không nhỏ cho Người Đó, nên chẳng lấy làm lạ khi được biết, trong những chuyến
đi dạy từ xa ở các tỉnh miền Trung nổi tiếng hiếu học, các học viên cũ đã tổ
chức đón tiếp Người Đó hoành tráng như đón người thân thiết nhất…
Riêng
tôi, ngoài sự kính trọng thường dành cho các thầy cô, tôi còn dành riêng cho
Người Đó sự mến phục, ngưỡng mộ vì tính quảng đại (qua bạn bè, tôi biết Người
Đó đang điều hành Hội Từ Thiện quyên góp tiền hỗ trợ cho bệnh nhân nghèo khó
trong bệnh viện) hoàn toàn đối lập với người bạn đời của tôi, mà sau này tôi
buộc lòng phải chia tay… Một cách cảm tính, tôi đã dành nhiều thời gian hơn
bình thường để học thật nhuần nhuyễn các học phần của Người Đó, đạt được kết
quả cao nhất… Mãi đến sau này, khi chính thức đứng lớp giảng dạy cho học viên
trường mình, tôi mới thấy ý nghĩa của những kiến thức cơ bản: thay vì chỉ tuần
tự nêu lên các quy định chuyên môn, tôi có thể vận dụng kiến thức cơ bản để
giải thích cơ chế của thứ tự ưu tiên các quy định trên. Ngoài ra, tôi còn học
thêm được nhiều về tính cách Người Đó: tận tụy trong công việc, luôn tìm cách
hoàn thiện chính mình…
Tuy
nhiên, cá nhân tôi lại không muốn quá gần gũi với Người Đó, vì tôi biết đó là
kẻ khắc kỷ: Người Đó đã tự đặt ra khái niệm limism (chủ nghĩa giới hạn):
con người phải tự xác định giới hạn không thể vượt qua, nghĩa là phải biết dừng
lại đúng lúc. Nhìn ánh mắt Người Đó dành cho tôi, tôi hiểu mình không chỉ là
một sinh viên đơn thuần, đồng thời, trái tim tôi mách bảo với tôi rằng: Người Đó không chỉ đơn thuần là thầy giáo… Tuy
nhiên, mỗi chúng tôi đều có những ràng buộc được xem là ngưỡng giới hạn, tôi
nghĩ nên dừng lại ở cương vị là fan của
Người Đó, thì mối quan hệ vẫn luôn trong sáng, đẹp đẽ dưới mắt mọi người…
Thường ngày, Người Đó vẫn nói đùa với bạn bè: vật
tư của tôi đang thừa, nếu ai cần tôi sẵn sàng biếu không…, nhưng tôi
nghĩ Người Đó là người cha, người chồng chu toàn trách nhiệm với gia đình, vợ
con, nên không một phụ nữ nào có quyền xen vào giữa. Vì thế sau này, được cất
nhắc lên cương vị chủ chốt của cơ quan, có vị trí đáng kể trong xã hội, khi đạt
những thành quả trong công việc mà tôi thầm hiểu ít nhiều xuất phát từ công sức
đào tạo của Người Đó, tôi vẫn không muốn báo công trực tiếp làm xáo trộn cuộc
sống gia đình, mà chỉ muốn những thông tin này đến với Người Đó một cách ngẫu
nhiên, giống như thành quả của những học viên bình thường khác…
Chuyến tàu SE6 bắt đầu chạy ngược
chiều, sau 30 phút dừng tác nghiệp ở ga Đà Nẵng. Luồng kỷ niệm của tôi cũng bắt
đầu chuyển hướng, khi những thông tin tôi biết về Người Đó không còn mang tính
chất bình ổn như trước nữa. Những lắc lư của chuyến tàu khi leo dốc đèo Hải Vân
cũng dao động như những hoài niệm của tôi về đất Huế, trong đó có hình bóng một
thời của Người Đó…
*
* *
Tin
dữ về Người Đó đến với tôi thật đột ngột, thông qua một đồng nghiệp đang học
sau tôi mấy khóa ở Trường, gởi e.mail báo cho tôi, lúc đó đang đi tham quan ở
Thượng Hải, Trung Quốc với cơ quan: trong chuyến đi công tác về nông thôn bằng
xe máy, một chiếc xe ben chở đầy đất đá chạy theo chiều ngược lại đã mất lái,
húc đổ dải phân cách giữa đường và đè nghiến lên chiếc xe máy Người Đó đang đèo
một đồng nghiệp phía sau… Theo báo chí tường thuật, chiếc xe máy thuộc loại nồi đồng cối đá của Người Đó phải bẹp rúm dưới
chục tấn đất đá, một khối đá ước chừng mấy tạ chỉ mới quệt qua đã đập tan chiếc
mũ bảo hiểm (mà trước đây chúng tôi thường trêu dí
súng AK vào bắn không lủng) của Người Đó. Người đồng nghiệp cùng đi
mếu máo: thấy xe ben đổ tới, anh ấy xoay người
đẩy tôi bắn sang vệ đường rơi xuống mương, tôi thoát được thì anh ấy bị… Tai
nạn xảy ra trên quốc lộ IA, cách thành phố hơn chục cây số, gọi được xe cứu
thương đến nơi đã hơn 20 phút, đến khi chở về đến Phòng Hồi Sức Bệnh Viện Trung
Ương Huế đã gần 60 phút. Nghe nói Người Đó đã tỉnh lại một khoảng khắc trước
khi ra đi, đủ để gặp mặt vợ con nói lời vĩnh biệt…
Tôi
trở về nước với đoàn tham quan sau đó một tuần, bàng hoàng nhận tiếp qua e.mail
tấm ảnh buổi lễ truy điệu Người Đó… Cha mẹ Người Đó đã mất, không có anh chị
em, chỉ có gia đình bên ngoại các cháu. Tự nhiên tôi thấy ngờ ngợ khi nhìn kỹ
những người trong ảnh: bên cạnh vợ con của Người Đó (mà tôi rất quen mặt) là
một cháu gái 15,16 tuổi mang khăn tang, nét mặt thanh tú giống hệt một người
phụ nữ trẻ đẹp, rõ ràng là mẹ của cháu, đang nắm tay cháu và một cháu trai nhỏ
hơn, hai người này lại không mang khăn tang. Một dấu hỏi to tướng mọc ra ngay
trong đầu tôi, ba mẹ con này là ai mà lạc vào gia đình tang tóc này, cháu gái
để tang, hai người kia lại không?
Thiên
hạ vẫn thưòng nói: chờ đến khi nằm xuống, mới
biết hậu duệ…, biết đâu đây là sản phẩm Người Đó để lại trong nhân
gian, sau những chuyến công tác xa nhà; đến khi từ biệt cõi trần, gia đình mới
cho cháu đến nhận tang. Vợ Người Đó là người rất kỹ tính, không thể dễ dàng cho
người khác chịu tang nếu không biết rõ lai lịch rõ ràng, chắc Cô đã đồng ý cho
cháu gái thắt khăn tang để vong linh Người Đó khỏi tủi... Tôi ngậm ngùi nhớ lại
những lần Người Đó nửa đùa nửa thật: thầy bói
bảo số tôi chịu một lời nguyền không sinh được con gái; thật vậy, đi gởi mấy
nơi chỉ được toàn là con trai thôi… Thầy ơi, nếu đúng như thế, chắc
Thầy cũng ngậm cười nơi chín suối, vì đã có cô con gái dễ thương như thế phá bỏ lời nguyền mà thầy bói nhắc đến rồi… Tôi
lẩn thẩn nghĩ thêm, nếu phải tìm con ngoài giá thú, phụ nữ thường tìm người đàn
ông đáng mặt nam nhi, mà từ trước đến nay, ngoài chi tiết mới phát hiện này,
người khắt khe như tôi còn phải nhận xét Người Đó tương đối hoàn chỉnh mà. Tuy
an ủi với suy nghĩ này, tôi vẫn cứ chạnh lòng, có vẻ như trong lòng tôi, hình
tượng lý tưởng của người sáng lập chủ nghĩa giới
hạn đã lung lay tới tận gốc rễ, chân dung của Người Đó trong trò
chơi ghép hình puzzle cứ lệch lạc thế nào ấy… Nhớ lại lời các cụ đã khuyên để
tự an ủi: đừng lý tưởng hóa một ai cả, cứ để họ
sống bình thường, với những tình cảm của con người bình thường, thì người đó và
chính ta nữa, cũng sẽ thấy thoải mái vô cùng…
Nói
gì thì nói, rõ ràng tôi không thấy yên tâm với những nhận định và lập luận của
chính mình. Một thời gian sau, không nén lòng được, tôi đã tìm cách liên lạc
với vợ Người Đó để hỏi cho ra nhẽ. Sự thật đến với tôi thật bất ngờ, đúng ra là
thật đơn giản, chỉ do tôi suy đoán quá phức tạp rồi tưởng tượng ra đủ chuyện:
Người Đó không hề quen biết gì với ba mẹ con này, ngược lại, cả đại gia đình ba
mẹ con, cha các cháu và cả ông bà nội ngoại chúng chỉ quen biết gia đình Người
Đó sau tai nạn thảm khốc trên. Trong thời gian ngắn ngủi cuối cùng trong đời -
giây phút hồi quang phản chiếu như
cây đèn bùng sáng khi sắp tụt bấc, biết mình khó qua khỏi, Người Đó đã thuyết
phục vợ con đồng ý cho mình hiến tạng giúp cho những người còn sống có nhu cầu.
Lá gan của Người Đó, thông qua các phẫu thuật viên của Bệnh viện Trung Ương
Huế, được ghép cho cha các cháu đang bị suy gan mạn, ngẫu nhiên đã có thông số
phù hợp đến lạ kỳ. Một số tạng khác như thận, giác mạc… của Người Đó cũng đã
được bảo quản chờ chuyển tiếp cho hàng loạt bệnh nhân đang chờ, trong cả
nước số nhu cầu ghép tạng quá lớn so với số cung ít ỏi… Trong bệnh viện, cha
các cháu đã hồi phục rõ rệt, gia đình nội ngoại quá đỗi vui mừng, không quên
giao nhiệm vụ cho mấy mẹ con đến viếng và chịu tang Người Đó như cha mình. Vì
ông bà nội ngoại các cháu còn mạnh khỏe, theo đề nghị của Cô, gia đình chỉ cần
cho cháu gái đeo khăn tang thay cho cả nhà, vì hồi còn sống, Người Đó cũng chỉ
ước mơ có một mụn con gái…
*
* *
Buổi sáng đến Huế, tôi nhờ cậu Bình
tạm phụ trách đoàn, và nếu có điều kiện, tổ chức cho mọi người đi tham quan đền
Huyền Trân Công chúa mới hoàn thành hai năm trước. Riêng tôi, thực hiện xong
các thủ tục ở khách sạn, tôi lặng lẽ gọi taxi đến nhà Người Đó… Tôi đã bận bịu
mãi, đến hôm nay mới có dịp đến thăm hương linh của Thầy; nếu được, tôi sẽ xin
cùng Cô đi thăm mộ Thầy, và thưa với người đã khuất: em đã tìm ra mảnh ghép cuối cùng, làm cho bức chân dung của
Thầy tuyệt vời hơn cả trí tưởng tượng của em nữa; em sẽ xin tham gia bảo trợ
cho Hội Ghép Tạng ở Huế, để luôn cảm thấy gần gũi với Thầy, người mà em suốt
đời ngưỡng mộ…
(ngày
Valentine năm 2012)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét